Lời nói đầu:

    Vĩnh Công nằm trên trục đường giao thông quan trọng được xây dựng từ rất sớm là Tỉnh lộ 21 (nay tỉnh lộ 827).  Đây là trục giao thông chính của huyện Châu Thành. Trong lịch sử, con đường này đã chứng kiến biết bao trận đánh phục kích của quân dân Châu Thành chống giặc ngoại xâm. Ngày nay nó trở thành một tuyến giao thông quan trọng của huyện Châu Thành.

    Trong khánh chiến, Vĩnh Công có vị trí rất quan trọng đối với cả ta và địch. Đối với địch nếu để mất Vĩnh Công thì tỉnh lỵ Tân An bị uy hiếp, quận Bình Phước bị chia cắt. Đối với ta, Vĩnh Công trổ thành vành đai diệt Mỹ,đặc biệt là trên mặt trần diệt xe quân sự. Nếu không giữ được địa bàn Vĩnh Công thì đường giao liên giữa huyện Châu Thành với căn cứ của huyện và tỉnh cũng như giữa vùng thượng và vùng hạ của huyện sẽ gặp khó khăn. Do vậy trên mảnh đất này trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ luôn diễn ra cuộc chiến đầy cam go,ác liệt giữa ta và địch. 

    Vĩnh Công trong những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp đã góp phần lập nên chiến công oanh liệt ghi vào sử sách trận chiến thắng liên hoàn Vĩnh Công- Hiệp Thạnh- Phú Ngãi Trị (Miếu bà Cố). Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Vĩnh Công tiếp tục lập nên nhiều chiến công vẻ vang, góp phần to lớn vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc, giải phóng quê hương đất nước.

Hoà bình lập lại, Vĩnh Công cùng cả nước vượt qua khó khăn gian khổ trong thời kỳ bao cấp để rồi cùng toàn Đảng toàn dân tiến vững chắc trên con đường đổi mới. Những thành tựu về kinh tế, văn hoá xã hội, an ninh quốc phòng trong 30 năm qua là đáng trân trọng và tự hào, là công sức to lớn của Đảng bộ nhân dân Vĩnh Công trên con đường đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ,  công bằng, văn minh.

Ghi nhận công lao của nhân dân và Đảng bộ xã Vĩnh Công, ngày 28/5/2010 nhà nướcđã tuyên dương phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho nhân dân và lực lượng vũ trang xã.

Truyền thống vẻ vang đầy hào hùng đó mãi mãi là niềm tự hào, là tài sản vô giá, là nguồn động viên to lớn để Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Công phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ đổi mới góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.

Chương một: Vĩnh Công đất và người

I.Điều kiện tự nhiện, xã hội

Xã Vĩnh Công là một trong 13 xã, thị trấn của huyện Châu Thành, tỉnh Long An,được thành lập trên cơ sở sáp nhập từ hai làng Vĩnh Bình và Bình Công Tây (theo Nghị định sáp nhập một số làng ở Nam Bộ do Thống đốc Nam Kỳ ký ngày 29/11/1923)

Về vị trí địa lý, Vĩnh Công nằm về phía tây thuộc vùng thượng của huyện Châu Thành, cách trung tâm huyện lỵ Châu Thành trên 4 km theo hướng đông nam; phía động giáp xã Hiệp Thạnh, phía tây giáp xã Hoà Phú, phía Bắc giáp xã Bình Quới và Phú Ngãi Trị, phía nam giáp xã Tân Bình Thạnh, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang.

II. Văn hoá và truyền thống yêu nước

Ngay khi Pháp nổ súng tấn công thành Gia Định năm 1859, Nguyễn Thông làm việc trong Nội Các (Huế) tình nguyện tòng quân, về giúp việc đắc lực cho Thống đốc quân vụ Tôn Thất Hiệp. Cậu ông là dũng tướng Trịnh Quang Nghi cũng có mặt ở đại đồn Chí Hoà dưới quyền chỉ huy của Tán lý quan vụ Nguyễn Duy. Mặt trận Phú Thọ bị vỡ, hai người lui về quê nhà (Phú Ngãi Trị- Châu Thành ngày nay) cùng Phan Văn Đạt chiêu mô nghĩa binh chống Pháp.

Tháng 9/1861 Phát bắt được Phan Văn Đạt rồi dùng móc sắt móc cổ họng ông, treo trên cột tàu đậu ở mé sông Vũng Gù (Vàm Cỏ Tây- gần thị xã Tân An). Còn Trịnh Quang Nghi sang Tân Hoà, được Trương Định cử làm tham tán quân vụ và đắc lực giúp Trương Định chống Pháp.

Trương Định đang ở Tân Hoà nghe tin Nguyễn Tri Phương đang đáp đồn Kỳ Hoà chống Pháp nên kéo toàn bộ lực lượng lên hưởng ứng, giữ đồn Thuận Kiều. Đồn Chí Hoà thất thủ, ông lui về lại tân Hoà xây dựng căn cứ chống Pháp. Trương Đinh được nhiều sĩ phu, dũng tướng đến giúp việc. Hàng ngàn nông dân Tân Hoà, Tân Thạnh (Châu Thành) theo về hợp sức rất đông, quân số lên đến hơn 12.000 ngườo, làm cho quân Pháp khiến sợ.

Ba tháng sau gương hy sinh anh dũng của cử nhân Phan Văn Đạt, Nguyễn Trung Trực tổ chức đánh úp đốt cháy chiến thuyền Esperance (Hy Vọng) của Pháp ở Vàm Nhật Tảo trên sông Vàm Cỏ Đông. Tháng sau, ông đánh tiếp vào